Cópiao mil veces

TIÑA ENTÓN UNS DEZ ANOS. A profesora castigoume por falar en clase cun compañeiro. É certo que xa era o terceiro aviso, pero ter que escribir mil veces: “Non volverei falar cos compañeiros en clase”, pareceume excesivo.

Cheguei á casa e foi o primeiro que lle dixen á miña nai. Non o fixen por unha cuestión de transparencia, senón porque sabía perfectamente que non había forma humana de cumprir o “encargo” sen que ela se decatase. Así que, ademais do castigo da profesora, tamén me caeu un boa rifa da miña nai. Díxenlle que eu non estaba a falar, senón que simplemente estáballe pedindo a un compañeiro que me devolvese unha goma que me caera ao chan e que fora rodado ata os seus pés. Non coou, obviamente.

Tomei a merenda, para coller forzas, e púxenme á faena, que nestes temas é mellor non procrastinar. Se non cumpres o castigo, este agrándase, e vai ti a saber se acabas limpando latrinas.

Antes de comezar, iso si, valorei varias alternativas. A primeira consistía en pedir axuda aos meus amigos. Repartindo o traballo entre todos non nos levaría a cada un máis dunha hora. Pero non funcionou. Fixen unha proba cun colega, e a pesar de que esmerouse en imitar a miña letra, o resultado era peor que a fotocopia dun billete. Plan A abortado, polo tanto. O segundo plan consistía en numerar cada frase, e irme comendo números polo medio, de modo que nunha ollada superficial podería pasar desapercibido que en lugar de mil copias fosen duascentas ou trescentas menos. Este plan si que me pareceu viable. Ademais, primeiro poñeríame a escribir e xa logo iría numerando, e así podería calibrar mellor cantos números podería saltarme e onde.

Encaixeime na cadeira, apuntei a luz ao caderno, collín con firmeza o bolígrafo e, como quen está sufrindo o torno do dentista, púxenme a escribir. Cando non levaba escritas nin trescentas veces a frase da penitencia, xa tiña cambras na man, ata diría que estaba inchada, e o meu cerebro botaba fume. Fun falar coa miña nai entre saloucos, un tanto forzados, hei de recoñecelo. Cun discurso reivindicativo, que pouco distaría do que fixeron os máis acérrimos defensores da Declaración Universal de Dereitos Humanos, díxenlle que o castigo parecíame non só desproporcionado senón antipedagóxico –evidentemente, eu non usei estas palabras; a miña linguaxe era moito máis rudimentario e propio dun neno da miña idade, non dun neno sabichón. A miña nai, que non sabía de pedagoxía e nin sequera fora á escola, tiña máis educación e sentido común que a maioría da xente, e ata que moitos profesores, así que sentoume a carón dela, tranquilizoume e díxome que consideraba que se o castigo tivera algún sentido, xa o cumprira. Meteu as follas co escrito na miña carteira e foi ao día seguinte a explicarlle á profesora que eu fixera o posible e razoable por cumprir coa encomenda, e que estaba arrepentido do meu comportamento. Iso si, antes fíxome xurarlle que a partir de entón deixaría de falar na clase. Fíxeno. Fixen o de xuralo, quero dicir, porque o de cumprir co xuramento, non podería xuralo.

Preguntaranse porque lles conto isto, se eu non escribo para relatar a miña vida en fascículos. Pois ben, fágoo porque é o que me veu á cabeza cando lin que hai profesores que para evitar que os seus alumnos fagan os deberes con ChatGPT, pídenlles as respostas escritas a man, incluídas as redaccións. Paréceme absurdo. É como aplicarlles un castigo preventivo, e sen presunción de inocencia.

O obxectivo non debe ser simplemente comprobar que en última instancia foi o estudante quen escribiu o texto. Poderiamos acabar pedíndolles un certificado de fe de vida e estado, tamén. É máis, isto non é garantía algunha de que non pasasen a man o feito pola máquina. Non, o obxectivo de toda acción educativa debe ser a aprendizaxe por parte do estudante, e para iso o importante son as preguntas que lles facemos e, sobre todo, as que lles ensinamos a facerse. Se as preguntas teñen pouco sentido, é igual quen as responda.