Gambito de rei
Esperei uns días, despois de coñecer a noticia da marcha de España do rei emérito, para reflexionar sobre o asunto. Non quería que unha subida de azucre republicano resultase tóxica ou inoportuna. A primeira cousa que me segue a sorprender –máis dunha semana despois- é que as cousas están igual, practicamente.
Non vou entrar nos argumentos dos defensores da figura de Xoán Carlos I nin dos que están aproveitar a situación para tirar contra todo o mono. Penso que abonda, simplemente, con decatarse das contradicións que aparecen na documentación oficial e nos silencios que a acompañaron, proveñan estes da Zarzuela ou da Moncloa.
De entrada, unha cousa está clara, con tribunais ou sen eles, con presunción de delitos ou de inocencia: o rei Felipe VI, o pasado 15 de marzo, renunciou á herdanza económica (cabe supoñer que irregular) que lle correspondese do seu pai, ao tempo que lle retiraba a asignación económica. Unha decisión que non se tomou á lixeira, cousa que leva a pensar nuns comportamentos pouco edificantes. Xa daquela, estaba cantado que o rei emérito tiña os días contados en palacio e que era cuestión de tempo: fallaba saber cando, como e a onde.
Oficialmente, tal feito tivo lugar, como xa é ben coñecido, o pasado luns 3 de agosto, cando a Casa do Rei deu a coñecer un comunicado con dous puntos e un engadido. No primeiro, o rei emérito comunicaba ao seu fillo a decisión de saír de España; o segundo manifestaba que o rei transmitiu ao seu pai respecto e agradecemento por tal decisión. No engadido, o rei sinalaba a importancia da etapa na que o seu pai reinou.
Sen entrar en valoracións, consideremos a semiótica do comunicado. De entrada, non hai ningún elemento introdutorio ou que poña en contexto o que seguirá. Ausencia que se mantén na carta, un texto absolutamente retórico e sen a máis mínima insinuación dos motivos nin referencia á futura situación familiar. Silencios que tamén están presentes no resto do comunicado.
Non importa tanto onde se instalou o rei emérito como o resto de circunstancias institucionais e persoais. Por exemplo, non hai ningunha referencia á situación que se abre “de cese temporal da convivencia” –como se dixo coa infanta Elena hai dez anos- entre Xoán Carlos I e quen aínda oficialmente é a súa esposa, a raíña emérita dona Sofía. ¿Ou xa se deu por feito que ambos xa non compartían absolutamente nada? Non digo que se tivesen que divorciar se as súas conviccións relixiosas non o contemplan pero, polo menos, deixar claro que xa non convivían. Sorprende tamén que non haxa a máis mínima referencia aos seus outros familiares (fillas, netos e netas).
Seguindo co comunicado, en ningún momento aparece a máis mínima referencia a un eventual regreso ou a plena disposición a presentarse no caso que houbese algunha reclamación de tipo legal (tivo que aparecer o avogado do monarca emérito en plan bombeiro para dicir que estaba á disposición da xustiza en canto fose mester). En troques, o monarca emérito definía a súa marcha como o mellor servizo que pode facer aos españoles, aos que non se dirixe nin se refire. Nin unha desculpa.
O engadido final, que pretende dar valor á etapa na que Xoán Carlos reinou, lembra aquel aforismo latino “explicatio non petita, accusatio manifesta”. ¿Recoñécese implicitamente que as informacións “inquietantes e perturbadoras” –que dixo Pedro Sánchez- referidas ás actuacións do emérito poñen en dúbida a reputación da coroa?
Se a marcha do emérito non é un asunto de tanta gravidade como moitos quixeron ver, ¿por que daquela un comunicado solemne como este que comentamos? ¿Por que non houbo unha comparecencia do director de comunicación da Zarzuela? Se as conversacións entre o rei e o presidente do goberno son discretas –cousa que non discuto- alguén ten que responder en nome do primeiro, coa prudencia e as cautelas que sexan necesarias, pero o asunto non se pode resolver cun comunicado que apenas di nada.
No xadrez hai unha xogada, o gambito, que supón o sacrificio dunha peza para deixar vía libre as que a seguen. Foi definida con tal nome polo crego estremeño Ruy López de Segura no século XVI. Obviamente, a única figura que non se pode sacrificar no taboleiro de cadros é o rei. Pero na vida real, se se dá a circunstancia de que hai dous, daquela si que cabe a posibilidade de sacrificar un deles para que o outro siga a avanzar.