Nomes e nomes
A miña filla non podería chamarse senón Sofía. Un nome límpido e rotundo que súa nai traía en carteira desde ben nova. Eu ía chamarme María a secas, Milagros foi un engadido polo calado no Rexistro. Devezos de miña nai que foron compracidos con sixilo. Mais o valor familiar do lugar onde medrei e que corresponde ao María Milagros, non abonda. Están os significados de Milagros, nos eidos académico e profesional, e de Magos, un apelativo especial e privativo que peneira agarimo. E quizais algúns outros menos frecuentes, como Mila, Milagritos ou mesmo María, tamén cheos en cada caso de contido.
Máis aló de identificar persoas, función única que lle outorgaban as gramáticas escolares, os nomes propios antropónimos van embuchando significados. Con xenialidade, a escritora norteamericana Carol J. Oates (1938), fai patente esa complexidade semántica na súa relucente e fonda novela Mujer de barro (Mudwoman, 2012). A protagonista, catedrática de filosofía e reitora de universidade, decide presentarse, chamarse e asinar como M.R., porque ha ser opaca e agochar “o mundo de valores que resultan de existirmos en múltiples contextos”.
Os significados envólvennos. Non hai nada no que nos rodea que non teña unha contraparte de querer dicir algo. Amais dos nomes, tamén os números simbolizan e soportan contidos. Por separado teñen un valor individual, pero ese valor aumenta, diminúe ou cambia segundo figuren secuenciados en cifras. O 2 non é mesmo 2 en 20, nen tampouco en 212.
O noruegués Karl Ove Knausgård (1968) é un cismón dos significados. Hai quen critica o seu xeito de narrar por este motivo (A. Muñoz Molina, Contarlo todo, El País, 6/10/2018). Quizais non cadre en certas esferas literarias que un escritor en primeira persoa se ispa emocionalmente tanto como o fai Knausgård. Proba suma da importancia do seu achegarse aos detalles para indagar no que significan é o capítulo El nombre y el número do derradeiro título, Fin (Min kamp. Sjette bok, 2011) da súa saga Mi lucha. Segundo Knausgård, un dos eixos de edificación dinámica do nazismo está precisamente no riscado dos nomes coa diversidade de contidos asociados. Esvaen os tu e os eu e só fica a cantidade: “Se estás fóra dun nome, es un número espido”.
Case que sen dármonos conta fáisenos corrente asumir a forza e o peso de grupos tan só polo número de integrantes. Coma se a cantidade en bruto abondara para dar sustancia aos que se apuntan. Coma se non fose imprescindible recoñecer perfís de significados para dar valor aos totais. Coma se non fose necesario achar o valor deses números nus e nomealos con significados.
De xeito parello á reitora M.R. na novela de Oates, é posible condensar nunhas siglas as múltiples formas de sermos, mais sen pousar brétema na riqueza contida dos antropónimos. Doutro xeito, corremos o risco de baleirar a substancia de quen somos e facer certo aquel dito regulador de tendencias “millóns e millóns de moscas non poden estar equivocadas”. A vida de portas aconchegadas do austríaco Franz Jägerstätter (1907-1943), contada nun relato fílmico de poesía visual (Vida oculta, 2019), e co selo inconfundible do magnífico Terrence Malick (1943), ilustra maxistralmente a certeza persoal de non banalizar sobre o que significamos.