Novelas e realidade histórica
UN bo e non anónimo amigo que reside na República Surafricana, alá embaixo, por onde Cidade do Cabo, a do fermoso peirao ó pé mesmo dun monte que non ten cima senón unha chaira enorme e sorprendente, ou ben por Johannesburgo, ou entrambas, nalgún lugar tranquilo pra alguén nacido en Pontevedra en berce republicán e ilustrado, ese bo e benquerido amigo, envioume non hai nada un par de libros dos que xa dei cabo hai uns poucos días.
Un deles titúlase La Contraarmada así todo seguido, dun tirón. O seu autor ten por nome o de Edward Rosset, o que fai pensar que sexa inglés, pero non; resulta que naceu en Oñate e que empezou a súa andaina literaria en inglés. O outro dos libros titúlase Contra Armada e ven firmado por Luis Gorrochategui, que seica é coruñés e exerce a docencia alá en Betanzos dos Cabaleiros.
Do primeiro libro, o do de Edward Rosset que é unha novela, comunicáselle ó lector na súa contracapa ó que se dixo en El País respecto dela: “trata ós personaxes históricos como auténticos heroes, mesmo a corsarios e piratas”. Mentres que no ABC cualificase ó seu autor como “un mestre da ficción histórica con transfondo biográfico que ofrece ó lector un fresco literario escrito de forma admirablemente sinxela”.
A min a súa lectura non me atraeu absolutamente nada, xa verei de lles dicir por que, acaso demasiado sinxela... ou simplista. Concordo co crítico de Babelia en que trata como herois tanto a uns coma a outros, tanto da Drake como ó marqués de Cerralbo, por exemplo. O señor marqués exercía daquela como máxima autoridade en Galicia no nome de Felipe II e o que a min me sucede con el é o mesmo que con Drake; se este é un filibustero, un pirata sanguento e un ladrón, cando menos pra mín, repito, Juan Pacheco, marqués de Cerralbo, por dicilo dun xeito compasivo e suave, non estivo a altura requerida polas circunstancias derivadas do cerco que Drake fixo á cidade d’A Coruña no ano de El Señor de 1589.
Ben sei eu porque meu amigo pontevedrés, residente en Sudáfrica, me enviou eses dous libros: debeu ler María das batallas, a vida novelada de María Pita e de Francis Drake –agora acaba saír editada por Amazón na súa versión castelá– e deberá esperar que diga con cal dos dous libros me identifico máis.
Hai uns meses vinme requerido, gratamente requerido, a lle obsequiar a un vello amigo un exemplar da primeira edición en castelán de María de las batallas editada que foi no seu momento por RBA e totalmente esgotada que está nestes –e mesmo descatalogada, o tempora o moris– de xeito que facerme con ese exemplar custoume uns cantos euros, moitos, e máis un esforzo de caza, de busca e captura diría eu, que non mereceron o silencio do meu vello, e querido, e non sei se suposto, pero si desagradecido amigo que agora entendo á que foi, a que aínda é debido: a el, coruñesista de pro onde os haxa, non lle debeu gustar a versión que na miña novela se da dunha muller tan fermosa e capaz, tan loitadora e sagaz como Maria Pita.
Seino agora, creo sabelo, a partires da lectura do magnífico libro de Gorrochategui onde cadaquén recibe o trato que merece, os herois os de herois, os de desaprensivos de desaprensivos, e así sucesivamente. Según o fun lendo, fun recordando os episodios certos descritos na miña novela entreverados cos retratos imaxinados dos seus personaxes.
Eu tiña que crear as vidas, máis ou menos coñecidas dos protagonistas d’O Cerco d’A Coruña, imaxinando diálogos e reaccións, motivos e circunstancias, comportamentos e afáns, pero agora sei que na miña novela sucede o mesmo que Xosé Ramón Barreiro dixo doutra miña, a titulada Azul cobalto, na que se narra a vida do marqués de Sargadelos: que o noventa e tres por cento do que se di nela é rigorosamente histórico.
O libro de Gorrochategui, exento de chauvinismos e de anglofilias de ningún tipo, pon ós protagonistas no seu sitio e desvela as verdades que eu, con ben menor fortuna, intentei desvelar na miña novela logo de ter lido toda a bibliografía que se cita na nota de gratitude a aínda algunha máis, poisque que a miña condición de novelista, que non de estudoso, non me esixe un maior rigor do amosado. Quede dunha vez claro.