Os das solucións fáciles e as fes cegas
HARTFORD é ou era unha pequena cidade de cento e pico mil habitantes. Recordo dela o Trinity College, alí no cima do Barry Square, ó que cheguei da man dun nunca esquecido amigo. Un amigo do que hai anos que non sei nada; e ben que o sinto. Recordo outro barrio, o de Asylum Hill, no que se conserva a casa na que viviu Mark Twain e que, tal pequena cidade, capital do Estado de Connecticut, ten ós seus pés o río que lle deu nome ó seu Estado e que algo lle daría que pensar a Mark Twain.
Recordo tamén que alí aínda vivía –ou vivira, non sabería dicilo– Katharine Hepburm; a do amor imposible, pero seica amplamente consumado con Spencer Tracy, tan católico el. Na cidade non se percibía moita presenza, nin sequera un arrecendo, da veciñanza da actriz. Era máis ben unha cidade que se diría aséptica e nin a circunstancia de ser a capital mundial das compañías de seguros se deixaba notar no máis mínimo.
Sen embargo hai dúas cousas que recordo con bastante precisión; a primeira, que unha moza fermosa e algo lareta que me atendeu nun banco –cando acudín a el, pra cobrar un cheque– se sorprendeu, non se dará o lector perfecta conta de canto e como, ó ver o meu pasaporte e comprobar que nel figuraba a miña nacionalidade española. A moza era hispana, ó parecer o seu posto era de responsabilidade, e, ó comprobar no pasaporte ese aspecto da miña condición, díxome: “Europeo, claro! No sabía eu que en España falasen español, que curioso!”. “Pois xa ve! Foi todo canto se me ocorreu dicirlle. Collín os cartos e marchei cantando baixiño.
A outra cousa que recordo con precisión é un barrio da zona baixa ó que cheguei logo de me confundir nun cruce. Era un barrio de traballadores que supuxen, á maioría deles, serían de orixe hispana, emigrantes polo tanto, ós que a vida acabara por deixar chegar alí na busca dunha fortuna que os máis deles endexamais atoparían. Pero si atoparían sosego e paz, amén de acougo.
No par de rúas ou tres que recorrín ata dar retornado a autoestrada vin que, en cada baixo de cada casa, un rótulo ad hoc, anunciaba a existencia do lugar de culto dunha igrexa pertencente a unha das moitas confesións relixiosas que alí confluirán, imaxino ben por que. Moitas casas, moitos baixos e outras tantas igrexas, seitas, confesións e freguesías. O primeiro que se me veu á cabeza foi cando, na miña mocidade, lera a noticia de que Pontevedra contaba con máis bares que toda Finlandia. Onde en Pontevedra bares, en Hartford igrexas.
Hartford debía ser tamén a capital mundial das diversas confesións relixiosas que pululan polo mundo, ou iso pensei eu. E estremecinme. Marabilloume constatar a facilidade coa que os seres humanos nos entregamos a unha crenza, a unha confesión relixiosa, á fe nun ser superior transfigurado na imaxe, física ou mental, que dea en ofrecer calquera visionario ou calquera delincuente.
En cada portal unha crenza diferente ou as varias interpretacións dunha mesma fe, versionadas por individuos, fanatizados uns, desaprensivos outros, aproveitados non poucos. E todos eles tiñan seguidores, todos tiñan clientela, ou devotos, feligreses, parroquianos, cotizantes ou como queiran consideralos, pero todos parte dunha congregación allea diríase que por completo ós principios dos seus veciños colindantes; pero todos eles na busca dun sentido da vida e, por suposto, dunha transcendencia superadora da propia continxencia. O problema é como.
Deixou escrito Luddiwg Wittgenstein que os límites da nosa linguaxe son os limites do noso mundo. Cantas linguaxes, cantas lindes e cantos marcos, delimitan tantas conciencias humanas como as que collían naquelas rúas de Hartford e nos baixos daquelas tantas casas? Cantos mundos ós que atender? Cantos construír e consolidar? Que mensaxes estarían a agardar, que esperanzas esperarían recibir, que sosego ou que acougo necesitaban todos e cada un deles? Sonlles preguntas desas que se din do millón. Pero en realidade redúcense a unha malia que implique diversas respostas.
Agora que de novo se achega un proceso electoral e cada vez máis a política se nos está a converter nunha experiencia relixiosa, nunha crenza ou nunha fe, máis que nunha ampliación da nosa propia linguaxe persoal, e de xeito que cada vez os nosos mundos se nos ofrecen cada vez máis reducidos, non estaría de máis que, os partidos políticos, reparasen a onde nos están levando e unisen esforzos de contención daqueles redutores da linguaxe colectiva, os das solucións fáciles e as fes cegas.