Un profesor

O signo máis expresivo do desencanto destes nosos días quizais sexa a paisaxe épica das escolas e institutos. Despois de ler a sobrada información que nos están dando os medios sobre as novidades funcionais, mobiliarias e didácticas deste curso, énos lícito o exercicio dunha certa nostalxia que resulta de contrastar a foto das aulas de hoxe enmascaradas na pandemia coa estampa daqueloutras aulas de onte enmarcadas no recordo.

Xa se sabe que unha das debilidades da memoria é pensar que calquera tempo pasado foi mellor. E caídos nesta licenza sentimental seguramente non seremos poucos os que agora –xa grandes ou vellos– nos botemos á busca proustiana dun profesor ou profesora da nosa escola perdida.

Todos levamos dentro un mestre que nunca esqueceremos. Por certo que esta lei do corazón é a que inspira o libro de Massimo Recalcati, A hora de clase, que, entre o cachón abafante de ensaios e artigos que ultimamente se cometeron sobre a crise da escola, é o máis sabio e sabedeiro. Foi escrito á doce sombra do recordo dunha súa profesora: Giulia Terzaghi.

No meu caso, o profesor que sobre min proxectou este encantamento foi Leónides de Carlos. El chegara desde Navarra a Vigo nun dos primeiros outonos da década dos 60, alá pola metade daquel meu Bacharelato cheo de clases aburridas tirando a aborrecibles e escuras tirando a escurantistas.

Pola porta da aula apareceu un home novo insinuando novidade e novedando outros mundos, que viña ser o noso profe de Latín (despois seríao de Filosofía). E de súpeto, aquela lingua que a mortuoria rutina da xente chamaba “lengua muerta”, vimos que vivía. Foi talvez nese momento cando percibimos que a presenza e esencia dun profesor consiste sobre todo niso: en dar vida, en converter os obxectos do saber en obxectos de desexo. Éche unha erótica.

Pero só a regala ese mestre un algo socrático (“erómanos”, dicíase no tempo de Sócrates) destinado a ser amado por cada un de nós no segredo do recordo.

Leónides iniciou na curiosidade e na excitación libresca a adolescentes de instituto que despois se espallarían pola cidade en grupos de acción intelectual e social. No neboeiro ideolóxico da ditadura, aqueles mozos inventaron inmodestamente o seu pequeno século das luces (hoxe só hai bombillas).

Non sei se en Vigo algunha rúa, escola ou biblioteca leva o nome de Leónides de Carlos. Pero, pasados tantos outonos, que sabor tan agradable ten para o espírito o recordo dun profesor de latín que me dixo un día: “Carpe scientiam”.