Mateo Valero, experto en supercomputación, recoñecido polo Cpeig

O Colexio Profesional de Enxeñaría en Informática de Galicia (Cpeig) outorgou o Premio Colexiado de Honra da XIII Noite dá Enxeñaría en Informática de Galicia ao arquitecto de computadores Mateo Valero Cortés, director do Barcelona Supercomputing Center-Centro Nacional de Supercomputación, impulsor da supercomputación en España e Europa, e un dos investigadores mundialmente máis premiados no seu campo.

A gala máis importante da informática en Galicia celebrarase o 29 de outubro en Santiago, cun encontro presencial que reunirá ás empresas máis destacadas do sector TIC en Galicia. Os premios da Noite corresponden a dez categorías onde os colexiados e colexiadas recoñecen as iniciativas ou persoas destacadas no ámbito da enxeñería en informática.

O profesor Mateo Valero Cortés naceu en Alfamén, provincia de Zaragoza, en 1952. Estudou enxeñería de Telecomunicacións na Universidad Politécnica de Madrid e foi o primeiro catedrático de informática da Universitat Politècnica de Catalunya en 1983.

Valero dedicou a maior parte da súa actividade investigadora no campo da Arquitectura de Computadores, unha das disciplinas da enxeñería clave no desenvolvemento das tecnoloxías da información e as comunicacións, e especialmente na súa aplicación ao deseño dos supercomputadores. Neses dous temas, ten os tres recoñecementos máis importantes a nivel mundial: o premio Eckert- Mauchly, en Arquitectura de Computadores, outorgado polas sociedades ACM (Association for Computing Machinery) e IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers), así como o premio Seymour Cray, en Supercomputación, e o Premio Charles Babbage, en Computadores Paralelos, ambos os galardóns outorgados polo IEEE. Entre os seus outros recoñecementos, foi galardoado con dous premios nacionais de investigación (Julio Rey Pastor, en 2001, e Leonardo Torres Quevedo, en 2006), é membro de nove academias científicas, doutor honoris causa por nove universidades e a honra que garda con máis emoción é o bautizo da escola de Alfamén, onde estudou durante os seus primeiros anos de vida, co nome de CEIP Mateo Valero.

Polas súas significativas achegas, é considerado por moitos colegas de renome e pola Comisión Europea como a persoa que máis contribuíu á Arquitectura de Computadores nos últimos 25 anos e como un dos activos mellores do mundo, especialmente no campo dos procesadores vectoriais, superescalares e VLIW. Ata a actualidade, é coautor de máis de 700 publicacións, das que ao redor de 500 son en congresos, e o resto en revistas e libros.

A súa actividade investigadora foi clave para a expansión do coñecemento e a aplicación industrial en arquitectura de computadores en España e Europa. Foi o primeiro investigador español neste campo, dirixiu preto de sesenta teses de doutoramento e os doutorandos dos seus doutorandos son máis de 800. O seu grupo foi considerado durante moitos anos o mellor de Europa e dos mellores do mundo, tendo en conta a calidade e volume de publicacións. A nivel europeo, impulsou a creación de redes de excelencia, como Hipeac, e programas de investigación financiados pola Comisión Europea, como a iniciativa Advanced Computer Architecture do programa FET (Tecnoloxías Futuras e Emerxentes) do IST (Programa de Tecnoloxías da Sociedade da Información), que dedicou máis de 700 millóns de euros a investigacións neste ámbito.

Nos últimos anos Mateo Valero centrou o seu empeño en conseguir que a Unión Europea impulse o deseño de microprocesadores desenvolvidos en Europa para aumentar a competitividade das empresas e garantir a seguridade no tratamento da información dixital. Actualmente a súa investigación céntrase no desenvolvemento de procesadores de código aberto baseados na tecnoloxía RISC-V para a construción dos futuros supercomputadores.

“Hoy en día los procesadores son fundamentales para nuestra economía, nuestra seguridad y para la privacidad de nuestros datos. Europa tiene una gran dependencia en este campo y solamente con el desarrollo de componentes propios podrá alcanzar un nivel aceptable de soberanía tecnológica”, afirma o profesor Valero.

PIONEIRO NA CREACIÓN DE CENTROS DE INVESTIGACIÓN EN SUPERCOMPUTADORES. Valero foi pioneiro na creación de centros de investigación en supercomputadores en España: CEPBA (1991), CIRI (2000) e finalmente o Barcelona Supercomputing Center-Centro Nacional de Supercomputación (2005), do que é fundador e director desde a súa creación. Na actualidade, o BSC-CNS conta con máis de 750 persoas, dos cales máis de 600 son investigadores que se dedican ás Ciencias da Computación, Ciencias da Enxeñería, Ciencias da Vida, Ciencias da Terra e Enxeñería, e que teñen en común o uso de supercomputadores para realizar a súa investigación.

O BSC-CNS tamén ofrece servizos á comunidade científica española e europea, sendo a súa principal infraestrutura o coñecido supercomputador MareNostrum. Promove a Rede Española de Supercomputación (RES) que dá soporte a numerosos grupos de investigación, e impulsou e coordinou a Rede Iberoamericana de Supercomputación (RISC) para axuntar a investigación na computación de altas prestacións (HPC) en Latinoamérica.

“La evolución de los supercomputadores, en la que confluye la creciente capacidad de manejar volúmenes ingentes de datos y la inteligencia artificial, permite dar respuesta a grandes retos sociales como el cambio climático, la medicina personalizada, los nuevos materiales, o la investigación contra la Covid-19”, explica Mateo Valero.