Mal de ollo

ALGUNHA cousa boa tiña que ter a pandemia: a oculocracia. Na vida todo son ollos. Eu non me farto de velos (sempre fun famento de ollos), e a miña viciosa mirada nunca recibe a censura dos ollos mirados, porque agora todos os ollos se deixan querer e mirar sen devolver reconvención nin reproche nin odio. Ou si. En todo caso fágome a ilusión de que podemos estar á porta dunha nova forma de civilización e tolerancia. Non somos o que comemos, como viñan dicindo algúns filósofos, nin como comemos, senón como miramos.

O que pasa é que aínda non coñecemos a linguaxe do mirar. O idioma menos estudado –neste tempo no que todo o mundo estuda idiomas– é o dos ollos. Nin sequera os escritores máis sabios na ciencia das miradas humanas e a súa diversidade retiniana (Marcel Proust, Joseph Roth..., por exemplo) tiveron a ocorrencia de deixarnos un leve ensaio sobre as colores do mirar. Só don José Ortega y Gasset anunciou un día a súa intención de regalarnos un “Vocabulario de la mirada”, pero eu non dei con el. E mira que teño cacheado entre os seus libros.

Canto nos axudaría a coñecer a tropa coa que andamos o saber traducir por riba da máscara epidémica a fala dos ollos, con exactos epítetos ao estilo de Ortega. Pero, tristemente, o único que a xente seica pensa facer no eido dos ollos nestas “circunstancias” (verba tamén moi orteguiana) é cirurxía plástica: unha pouca toxina botulínica na zona periocular, unha blefaroplastia (que horrible palabra), e cousas destas.

Aínda así (hai que respectar todas as tendencias beautiful life), insisto en lamentar a perda do “Vocabulario de la mirada” que completaría aquel outro ensaio tan coñecido de Ortega sobre o arquetipo do home público. Sería moi útil e preventivo tal como nos vén vindo a política desde hai un tempo.

Se hai cinco anos soubésemos identificar en Pedro Sánchez a súa mirada “especiosa” ou “inverecunda” (adxectivos orteguianos), hoxe non estariamos enganados todos e todas; se hai cinco anos soubésemos catar en Iglesias Turrión a súa mirada “copulatoria” ou “omnifotuente”, hoxe non estariamos omnifodidos todos e todas (as que se poida); e así poderiamos ir clasificando miradas desde as maxistraturas máis altas da nación de nacións até a modesta capital da nación ourensá onde manda un político de mirada “metapolítica” (unha nova forma visionaria de mirar que aos politólogos lles vai dar moito que falar).

Se abrimos os ollos, veremos que todas as calamidades que sufrimos (se cadra tamén esta pandemia) teñen a súa orixe en non sabermos catar o mal de ollo.