Taras Bulba

MALA herba nunca morre. Despois dunha eternidade na cova da covid, saio á luz e vexo que non hai nada novo baixo o sol: aínda se levan as guerras. O home (moitos homes pola historia adiante) segue sendo un asasino en serie de nacións. Eu, da guerra, só sei aquilo de que é a continuación da política por outros medios (a cita máis cínica e tópica de toda a literatura universal). E de Ucraína o único que sei aprendino da man de Nikolai Gógol cando lin o seu libro Taras Bulba, porque o profesor de literatura do meu remoto bacharelato (O Rimas, chamabámoslle) recomendábanos ler moito os escritores da Madre Rusia, porque seica eran os que mellor nos ensinan como é no fondo o home (e a muller).

De xeito que me puxen daquela a ler os rusos con frenesí, pero ao chegar á universidade (alá polo famoso ano 68), Pepé Pastoriza díxome que deixase os autores rusos porque eran uns nihilistas e só nos daban a coñecer o home, pero o importante era coñecerse a si mesmo. E para iso había que ler a Jean-Paul Sartre: “Se queres coñecer non só o home senón coñecerte a ti mesmo tes que ler A náusea”, pechou Pepé. Aínda así nunca abandonei a lectura dos novelistas da Madre Rusia, nin moito menos a Gógol, que daquela figuraba no feixe dos narradores rusos pero agora é ucraíno.

Como lector de Taras Bulba, sempre estiven atento ás versións cinematográficas que veñen vindo do relato de Nikolai Gógol, empezando pola primeira –que eu saiba–, aquela mítica protagonizada por Yul Brynner. A súa estrea cadrara coa estrea da miña adolescencia, e fiquei namorado de Christine Kaufmann, que facía o papel da “polaca” derretida de amores polo fillo pequeno de Taras, interpretado por Tony Curtis (que non era tan guapo coma min).

A última versión de Taras Bulba –que eu saiba– fíxose hai dez ou doce anos, e armou moita guerra entre Rusia e Ucraína. O seu director, Vladimir Bortko, é moi amigo do outro Vladimir, ou sexa Vladímir o Terrible, que en ruso dise Grozni (desde Iván o Terrible), e perpetrou unha peli panrusa e prosoviética porque, segundo el, os rusos e os ucraínos sonche a mesma xente. En Kiev case ninguén estivo de acordo con Bortko (aínda por riba é ucraíno!), que recibiu unha merecida abaloura.

Pero el segue sendo un nostálxico da Unión Soviética e lamenta moito que a Rusia de hoxe, en vez de revolución, só poida exportar “petróleo, gas e putas” (sic). Vladímir Bortko debería ler a Gógol para entender mellor a nación de Ucraína e non traizoar os seus avós cosacos, que odiaban toda caste de invasores. “O cosaco é o home máis libre; e non ser libre é peor ca morrer”, di o vello Taras Bulba cabaleando pola estepa a onde naquel tempo aínda non chegara o arado pero hoxe produce todo o aceite de xirasol do universo.

Xa estou no rabo da vida (como dixo aqueloutro ruso, un tal Chéjov), pero seguirei ao pé de Taras Bulba, e mais da peli de Christine Kaufmann. Que terá sido daquel meu amor.