Un Schindler en bicicleta

Vai alá a primeira semana deste Tour atípico. Cambiamos setembro por xullo, e os tapabocas pola faciana sorrinte dos gañadores no podio. Son os tempos que tocan, complexos e incertos. Porén, non nos enganemos.

Se falamos do Tour de Francia, ningunha época foi doada.

Imaxinemos as estradas en 1903, ano da primeira edición, e como podían ser aquelas bicicletas. Normal que as etapas da gran ronda comezasen antes do abrente e que durasen ata ben entrada a noite. A primeira etapa do primeiro Tour, por exemplo, constaba de 467 kms.

Con iso está todo dito.

Parece comprensible, xa que logo, que os que afrontaron a carreira nas primeira edicións o fixeran empregando todo tipo de axudas. Dende facer parte do percorrido en tren (houbo varias descalificacións por este motivo) ata empregar determinadas substancias que lles permitisen resistir aquel esforzo sobrehumano. Como dixo un irado Henry Pélissier en 1924, “funcionamos a base de dinamita”.

Fíxoo no medio dun descomunal enfado, tras abandonar o Tour daquel ano en protesta pola norma que impedía que os ciclistas puxesen ou sacasen ningunha peza de roupa durante a etapa. Foi entón cando lle ensinou ao xornalistas a súa mochila, chea de “dinamita”. Cocaína, cloroformo e unha manchea de pastillas.

En 1912 a carreira aínda tiña moito de raid de supervivencia en solitario. Os corredores non podían recibir ningún tipo de asistencia, nin comida. Foi nesa edición cando Eugéne Christophe, tras coroar o Tourmalet cunha gran vantaxe sobre o segundo, rompeu o cadro en pleno descenso. O abandono parecía obrigado, pero el logrou arrastrarse ata a base do porto. Alí, nunha aldea perdida, preguntou por unha forxa de ferreiro. Houbo sorte. Puido soldar a bicicleta e acabar a etapa. Iso si, perdeu catro horas. Cando a organización lle comunicou que ía ser sancionado cun minuto por recibir a axuda do ferreiro, ergueu unha cella.

“Monsieur, pode vostede meter o seu minuto polo cú.”

A Europa convulsionada de entreguerras foi acollendo edicións mentres a tensión ía crecendo. É aí cando aparece a figura de Gino Bartali, un campesiño toscano. Nunca saberemos se puido ser o mellor ciclista de todos os tempos. Si sabemos que gañou o seu primeiro Giro no 36, con vinte e dous anos. Tamen que arrasou no Tour do 38 sacándolle máis de quince minutos ao segundo... e que despois chegou a guerra. Entre o 39 e o 46, a Segunda Guerra Mundial impediu a celebración da carreira. Bartali tamén gañou o Tour do 48. A mala fortuna rouboulle sete anos. Sete posibilidades de acadar a gloria.

De ser o máis grande de todos os tempos. Emporiso, o mito deste home vai moito máis alá dos laureis deportivos. Inicialmente adoptado polo réxime de Mussolini como un símbolo da raza, pronto foi identificado co fascismo. El, calado e discreto, deixou que fosen outros os que trazasen o seu retrato. Malia ser utilizado sen consentimento pola propaganda oficial, Bartali baixou a cabeza e adicouse a adestrar.

Incluso durante a Guerra. A percorrer sen descanso as estradas da Toscana e de Umbría, tanto de día como de noite. As patrullas fascistas adoitaban darlle o alto. Ao recoñecelo, saudábano con orgullo e deixábano continuar. Era Gino Bartali. O máis grande deportista de Italia. Un ídolo. E un dos seus, ademais.

Cando menos, iso coidaban eles.

Mais o certo é que Gino non só adestraba. Os tubulares da súa bicicleta ían cheos de documentos falsos que el transportaba entre igrexas e estacións de ferrocarril. Alí, os membros da resistencia encabezados por Giorgio Nissim empregaban esa documentación para poñer a salvo ás persoas perseguidas polo réxime.

Iso facía, en realidade. Ata 400 kms por día, chovese ou ventase.

Aqueles pasaportes serviron para poñer a salvo a máis de oitocentos xudeus, a maioría italianos, dos campos de exterminio. Todo grazas aos miles de quilómetros percorridos polo noso heroe. Só. Incansable.

Nun absoluto segredo que xamais desvelou.

Tras a Guerra e ata a súa silenciosa morte aos 85 anos, no 2000, o gran campión arrastrou o sambenito de ter apoiado o fascismo e a Mussolini. Nunca se molestou en desmentilo. Simplemente calou.

Secasí, a verdade é teimuda. En 2003, os fillos de Nissim descubriron por casualidade o diario do seu pai. Aí descubriuse todo.

Bartali deixou de ser o corredor dos fascistas para converterse nun Schindler en bicicleta.

Pero a súa lenda non remata aí. En 1948 Italia vivía os seus momentos máis convulsos. O 14 de xullo, o asasinato do líder comunista ameazaba con facer estalar un novo conflito bélico. Desta volta, fratricida. Gino corría nese momento o Tour. Quedaba só unha semana de carreira, e o primeiro clasificado leváballe unha vantaxe de vinte e un minutos. Entón foi cando recibiu a chamada de Alcide de Gasperi, presidente da república italiana.

–Gino, preciso que me fagas un favor.

–O que sexa, presidente.

–Tes que gañar o Tour de Francia.

Só un triunfo desas dimensións podía reavivar o espíritu de unidade daquela Italia devastada. Evitar a guerra. Baixo un temporal de auga e vento, igual que nas súas viaxes clandestinas, Bartali cruzou os Alpes coma un ciclón para chegar aos Campos Elíseos cunha vantaxe de 26 minutos.

Italia enteira saiu á rúa entre vítores. Inimigos irreconciliables brindaban entre si e dábanse apertas fraternais. O gran Gino acababa de evitar o estalido dunha máis que probable guerra civil.

Ese foi Gino Bartali. Talvez o mellor cicista de todos os tempos. Nunca o saberemos.

De todos modos... a quen lle importa?