Nacionalismo

APEGO dos naturais dunha nación a ela e a canto lle pertence. Outro significado de nacionalismo é ideoloxía que atribúe entidade propia e diferenciada a un territorio e á súa cidadanía, e na que se fundan aspiracións políticas moi diversas, tal foi o caso do movemento fundado por Hitler na Alemaña de 1920 coa creación do partido nazi, que pretendía que a raza xermánica se impuxese pola forza sobre as do resto do mundo. Nacionalismo é tamén aspiración ou tendencia dun pobo ou raza a ter unha certa independencia nos seus órganos reitores. “O nacionalismo non debe ser confundido co patriotismo. Entendo por patriotismo a devoción por un lugar determinado e por unha particular forma de vida... que non se quere impoñer...; contrariamente, o nacionalismo é inseparable da ambición de poder” (George Orwell).

“Detrás dun nacionalista, con frecuencia, hai un promulgador máis ou menos declarado da pureza de sangue —non está de máis lembrar as terribles consecuencias do nazismo, xa mencionado, que reivindicou a orixe indoeuropea—, un inventor de gloriosas tradicións, un ser primitivo, un adocenado ao que non lle gusta saír de casa, un vampiro cunha capacidade sobresaínte: a de odiar o seu veciño. Crese diferente, ata mellor, e pensa, en contra do que se postula actualmente, que o seu proxecto será máis viable dentro dos límites do seu pequeno territorio ca mal acompañado”. Supremacismo.

Detrás dos nacionalismos: un conflito de intereses. Os nacionalistas nunca regresan, nos tempos actuais, ás orixes por convicción, fano por interese persoal. A identidade pura só pode sobrevivir en especiais circunstancias, no contexto dunha reserva para turistas ávidos de gozar coa contemplación do primitivo. Odio os nacionalismos desintegradores, o nacionalismo radical é incomprensible. Faite un home de mundo, non sexas un carca: desnacionalízate. Supremacismo.

Creo que os nacionalistas convencidos son uns primitivos e os nacionalistas non convencidos uns lerchos que se aproveitan da xente ignorante. Os nacionalistas son como os cazadores cando apuntan á peza, só miran a un punto fixo e, ademais, como perderon a capacidade de discernimento, xa non se decatan nin do que ven. Supremacismo.

Grazas ao morboso estrañamento que a insania das nacionalidades introduciu e continúa introducindo entre os pobos de Europa, grazas, así mesmo, aos políticos de mirada curta e de man rápida que hoxe están arriba coa axuda desa insania e que non presenten en absoluto ata que punto a política segregacionista que practican non pode ser necesariamente máis ca unha política de entreacto, grazas a todo iso e a outras moitas cousas, totalmente inexpresable hoxe, agora son pasados por alto ou reinterpretados de xeito arbitrario e mendaz os indicios máis inequívocos nos cales se expresa que Europa quere chegar a ser unha (Nietzsche). Despois veu o odio, a desmembración, a maldición dos nacionalismos, ese envelenador da flor da cultura europea (Stefan Zweig). Recordo o de Borges, quen aseguraba que o do nacionalismo era “a teima dos primates”. “Esa superstición... A palabra identidade. A odio profundamente. Identidade persoal, nacional, colectiva... Non é máis ca un fetiche. Non me cabe na cabeza. As cousas que din os cataláns! Ah que cousas din... Séntense mirados” (Rafael Sánchez Ferlosio). O escritor Juan Goytisolo xactábase de ser “un mouro en todas as partes”, un defensor das minorías, contrario a todos os nacionalismos. O nacionalismo non é o espertar das nacións cara á súa conciencia propia: inventa nacións onde non as hai (Ernest Gellner). O nacionalismo divide a xente, destrúe o lado bo da natureza humana, conduce á desigualdade na distribución das riquezas (Borges). “Dentro dos países, o nacionalismo das rexións ou nacionalidades históricas o único que fai é encarecer a administración, sobre todo cando, por unha situación transitoria, coexisten a burocracia central e provincial jacobina coa autonómica. Cando, ademais, por razóns políticas conxunturales, o Goberno central ha de agradecer os favores dos partidos nacionais, o custo aumenta” (Luís Racionero). O nacionalismo é a estraña crenza de que un país é mellor ca outro por virtude do feito de que naciches aí (George Bernard Shaw). Que ridículas son as fronteiras que separan uns doutros aos mortais! (Lucio Anneo Séneca). Pártese dunha idea —som unha nació—, que ben pode ser unha auténtica mentira, convértese en crenza e, a partir de aí, o paso da lóxica á epilepsia consumouse, como aseguraba Cioran (“a historia non é máis ca un desfile de falsos absolutos”). Desgrazada a nación na que cada tribo afirma que é unha nación (Jabrane Khlail Jabrane).