As Misións Pedagóxicas e unha historia de amor

Na sociedade actual, marcada pola rapidez e as constantes transformacións, na que parece darse unha recuperación frenética do carpe diem, a literatura non deixa de reflectir a importancia da preservación da memoria e a recuperación do pasado como importantes eixes para a vida futura a nivel persoal e social. En base a esa dialéctica entre pasado e presente, Pepe Carballude (A Estrada, 1956), nome literario de Xosé Carballude Blanco, elabora para o público xuvenil a novela Xograres dun tempo novo (Everest Galicia, col. Punto de Encontro, 2009), obra que se vén unir ás múltiples achegas que para este destinatario realizou con grande éxito como se pode constatar a partir dos galardóns recibidos.

O fío condutor da narrativa céntrase no aniversario dos 75 anos de casamento entre Francisca Porto e Agustín Llaneza. Para celebrar este evento, Francisca decide rememorar toda a súa vida matrimonial a partir do feito que os unira: as Misións Pedagóxicas.

Para a recuperación dese pasado, Francisca ten como axuda a súa prodixiosa memoria, que se reflecti no plano estrutural da narrativa a partir de dous niveis: o pasado, a partir do autorretrato do seu marido e do álbum de fotografías das Misións Pedagóxicas; e o presente, que se constrúe a partir das conversas mantidas cos seus amigos Matías e Camilo no asilo, espazo no que se atopan. Por medio deses recursos, a memoria de Francisca é motivada para revivir e repasar toda a súa historia de amor e militancia a prol da cultura ao lado do pintor Agustín.

Cun ton de nostalxia e melancolía, a personaxe pon ao descuberto as súas alegrías, representadas polo amor a seu home e á arte; e as súas tristezas, debidas á guerra civil e á ditadura franquista, culpable do asasinato de Agustín. No desenlace da trama, as reminiscencias de Francisca resultan "unha mala xogada do destino imprevisible" (páxina 29), pois os inimigos do matrimonio no pasado, no presente son os mellores amigos de Francisca e tamén a axudan a cumprir o seu desexo de homenaxear os 75 anos do seu casamento.

Ademais da recuperación desa tráxica e fermosa historia de vida, a narrativa tamén homenaxea un importante episodio da historia de Galicia: o recoñecemento a aqueles que estiveron involucrados na promoción da cultura nas localidades rurais, obxectivo capital das Misións Pedagóxicas. É esta a razón pola cal Carballude ficcionaliza este feito, así como incorpora ao seu texto nomes de importantes personalidades dese proxecto como Rafael Dieste, Carmen Muñoz, Lorenzo Varela, Urbano Lugrís, etc.

Se por un lado a lectura de Xograres dun tempo novo trae unha tráxica historia de amor e loita social, polo outro, o lector non deixará de se emocionar coa vida desa muller militante que, por medio da súa memoria, ten moito que nos dicir.