Sarela loita contra o dano cerebral en Arzúa, Lalín, A Estrada, Ribeira e Mazaricos con puntos informativos
Facilitan datos e orientación especializada de balde a todas as persoas que sufriron estas lesións e aos seus achegados
Vincúlanse aos servizos sociais e centros sanitaros dos concellos do rural compostelán, e vanse ampliar en Barbanza
Marcos Manteiga Outeiro
A Asociación de Dano Cerebral de Compostela, Sarela, está aberta ao rural da comarca compostelá. Así, e dentro do seu Servizo de Información, Orientación e Apoio a familias que é trasversal e beneficia a todas as persoas e achegados socios, conta con puntos gratuítos de atención fóra de Santiago. Alí dase tamén atención a familias que non son membros con seis puntos de información: Arzúa, A Estrada, Ribeira, que se iniciaron en 2019; e Mazaricos e Lalín, dende 2020; máis o do CHUS... e un reforzo que se vai anunciar en breve para Barbanza. Neles ofrecen información e orientación especializada a persoas con lesións repentinas no cerebro e familiares, resolven dúbidas e informan dos recursos.
Aténdense sempre con cita previa, polo que calquera persoa pode poñerse en contacto directamente con Sarela por teléfono ó 981 577 037 e solicitar a atención. Pero se o prefiren, poden facelo a través do equipo de traballo social do seu municipio ou do recurso sanitario (centro de saúde ou hospital) de procedencia.
No que atinxe a súa creación, partiron da necesidade de achegar os recursos do dano cerebral adquirido (DCA) ás zonas rurais e á poboación que está máis alonxada. E é que, segundo o Estudio sobre las personas con Daño Cerebral Adquirido en el rural, elaborado por FEDACE, Galicia é unha das catro comunidades con máis persoas con este problema no rural, xunto con Castela e León, Castela a Mancha e Andalucía. En termos globais, a nivel estatal, o 23% das persoas con dano cerebral adquirido reside en zonas rurais, cun total de 96.637 mulleres e homes.
Segundo os responsables de Sarela, vivir nunha área rural condiciona a calidade de vida das persoas con dano cerebral adquirido e xenera unha situación de discriminación. E a súa traballadora social e coordinadora do servizo de información para as familias, Olalla Domínguez, pensa que ven derivada “da falta de recursos especializados próximos, que se concentran nas cidades e en poboacións grandes”, pero tamén da necesidade de desprazarse para poder acceder ós recursos; e as dificultades relacionadas coa accesibilidade no entorno e nas vivendas das persoas con DCA. “Isto fai que dependan de transporte público que é escaso nas zonas rurais e que dependendo das súas secuelas non poden facer uso del porque necesitan un transporte adaptado; ou ben dun vehículo particular e dunha persoa do seu entorno, familia e veciñanza, que teñan dispoñibilidade para levar á persoa ó recurso onde poda recibir atención e darlle os apoios que poda necesitar durante o desprazamento”, di. E este desprazamento implica un gasto extra para as persoas do rural, o que fai que quen ten ingresos baixos non o poidan asumir.
A realidade é que Sarela ten unha área de actuación moi grande que é a área sanitaria de Santiago-Barbanza, con 46 concellos, “pero todos os nosos servizos están ubicados fisicamente en Santiago, polo que os puntos de información nacen co obxectivo de achegarnos ás familias con DCA que viven máis lonxe de Santiago, darlles unha primeira atención de información e orientación, detectar necesidades das familias da zona e poñer en marcha novas intervencións que atendan as necesidades detectadas”, destaca en Sarela.
Desde o Punto de Información do CHUS atenden a poboación de toda a área sanitaria, pero en cada un dos puntos de información rurais chegan aos municipios limítrofes, polo que en total a súa atención se estende a 23 concellos. Están no centro de saúde da A Estrada; nos Servizo Sociais de Arzúa, que tamén atinxen a O Pino, Touro, Boimorto, Santiso, Melide, Toques e Frades; no Hospital do Barbanza de Ribeira, tamén para Boiro, A Pobra do Caramiñal e Porto do Son; o Lalín Arena, Dozón, Vila de Cruces, Agolada, Rodeiro e Silleda; e a casa da cultura de Mazaricos, orientándose cara a Santa Comba, Carnota, Outes e Muros.
Estes puntos están atendidos por traballadoras sociais e ofrecen un espazo onde resolver dúbidas relacionadas co DCA e cos seus coidados, asesoramento na volta ó domicilio despois da alta hospitalaria e información sobre recursos específicos de DCA. Ademais, a atención pode darse no punto de información ou no domicilio, en función das necesidades das familias. Pero tamén fan outras intervencións no rural, cubrindo dende hai 3 anos gastos de desprazamentos dos usuarios; atención telefónica e online; espazo A Nosa Lareira na web dirixido ás familias con contidos de autocoidado físico e emocional; datos en sarela.org; actividades de ocio e autocoidado; accións de sensibilización; e prevención e grupos de apoio a familias.
Sarela suma 37 traballadores, e a sede central está no santiagués barrio do Castiñeiriño. O seu Servizo de información, orientación e apoio a familias que integra os puntos de información está subvencionado pola Xunta mediante o IRPF (0,7% para fins solidarios); convenio nominal a través da Federación Galega de Dano Cerebral; e Deputación coruñesa.
DESPOIS DA ALTA. Para a traballadora social de Sarela, Olalla Domínguez, a atención na fase aguda no DCA “é moi boa con todos os avances do sistema sanitario e coa implantación do Código Ictus”. Pero, sen embargo, cre que “as familias síntense perdidas no proceso da alta hospitalaria e volta ó domicilio, o que constata que hai unha ruptura na atención sociosanitaria e que é algo no que debemos poñer o foco”.
“No momento do ingreso hospitalario, a familia só pensa en que o seu familiar poida saír adiante, en que o persoal sanitario lle poida salvar a vida. Pero tras este momento é cando as familias se poden ver perdidas e desorientadas”. E entre as súas principais demandas cita a da información sobre o que lle pasa ao familiar; sobre as secuelas, como vai evolucionar, que poden facer eles para que mellor; pero tamén sobre os seus dereitos; xestións que teñen que iniciar e os recursos aos que poden optar; e a necesidade de formación para atender ao familiar.
