Defensa do mestre de instituto na homenaxe institucional a Xela Arias

A homenaxe institucional á mestra Xela Arias no IES Castelao de Vigo, no barrio do Calvario, converteuse este 17 de Maio nunha improvisada saludatio ao papel do profesor de instituto.

Os discursos da entrañable cerimonia abriunos a docente e amiga persoal da distinguida nas Letras Galegas de 2021, Mónica Soto, que lembrou que a Xeliña de 13 anos elixiu ese centro porque era un dos poucos mixtos de entón e, como a súa nai Amparo sempre defende, ela actuou con firmeza en todas as etapas.

O presidente da Real Academia Galega (RAG), Víctor F. Freixanes, profundou en que é neses lugares onde se forxan as personalidades, a autodeterminación persoal, ata os 15 ou 16 anos.

Daí a importancia da política educativa, dixo, e da tarefa dos profesores de instituto con alumnos cuxo carácter se vai forxando nesas aulas, así como os grandes afectos e compromisos.

Xela estivo nos dous lados, lembrou, e sempre permanecerá no imaxinario colectivo, sen chegar a outras idades, como unha moza sedutora pero sobre todo con moitísima luminosidade.

Darío, o fillo que tivo co fotógrafo Xulio Gil, presente na placa que este luns se descubriu nesta institución educativa, contou algo que, curiosamente, non se dixo da súa nai, e é que adoraba a mitoloxía, sobre todo o mito de Penélope, a muller que espera para sempre.

Xogando con iso, Darío agradeceu á súa proxenitora todo e aos dous “Sísifos” da súa vida, ó seu pai e ó seu tío Lois, que sempre o empuxaran e alentasen.

Á súa parella adicoulle Darío o mito de Atlas por cargar sobre os seus ombreiros o ceo e aguantalo “todo o ano”, que “non é pouca cousa”, e del mesmo esperou non caer no mito de Ícaro, que non se queimen as súas ás e se precipite ao baleiro. Do legado de Xela confiou Darío en que “perdure para sempre”.

O presidente da Xunta, Alberto Núñez Feijóo, desexou ao único fillo de Xela que pronto se convirta en profesor de Secundaria e que a súa parella consiga a praza de letrado na Administración autonómica á que aspira.

O xefe do Executivo galego dixo que este 17-M coincide no tempo cos 40 anos da autonomía e por iso destacou os logros que trouxo consigo o autogoberno, que “permite que nos recoñezamos como un pobo forte, unido, capaz de grandes retos”.

Ademais, Feijóo destacou que “nese rexurdimento a lingua é o gran catalizador. En certa maneira o pobo galego devólvelle ao idioma que nos é propio unha débeda que se remontaba a séculos atrás. O galego foi o facho que permitiu que o noso país se alumeara na escuridade, e camiñara con paso firme no camiño que desemboca no autogoberno. A lingua proclamou que seguíamos existindo.

Da lingua propia gabou que é ponte, non un valado; que é un punto de encontro, e non unha disxuntiva, e que a cultura común congrega e non separa.

Da historia familiar de Xela Arias subliñou que primeiro foron alumnos e despois mestres e que ela sempre loitou contra o tópico ata dobregalo, innovando, inventando moldes e fuxindo do convencionalismo.

O mandatario autonómico destacou de Xela Arias que “a nosa escritora representa tamén unha importante transición: a que se dá entre a Galicia rural e a Galicia urbana. Ese tránsito non era doado cando Xela Arias inicia a súa carreira literaria porque o mundo urbano víase como algo alleo á cultura propia do país. Ela loita contra o tópico, o dobrega e axuda de maneira decisiva á que a lingua se mergulle naquel Vigo dos oitenta en plena efervescencia social e cultural”.

E recalcou que o idioma do que Xela xamais se apeou “une aos galegos e non nos separa de ninguén”. “Quedan moitísimas metas por acadar”, concluíu Núñez Feijóo, “sen molestar a ninguén”, pero tampouco sen ser asoballados, despediuse.