“Son a única que escribiu un libro no psiquiátrico... Eu tiña a cabeza ben, pero o coco mal”

Dona Úrsula, vostede dixo que Flashes sería o seu derradeiro libro.

Si, pero non o vai ser. Porque na presentación, había dúas persoas que me dicían que non podía ser: ‘Tes que seguir escribindo, seguro que aínda tes moito que contar’.

Pero bueno, naquel momento tampouco tiña ganas, pero agora xa estou no segundo. É, digamos, unha continuación de Flashes.

Estou de acordo en que si ten moito que contar, porque para chegar a dicir nun primeiro momento que non habería máis libros... o que tivo que descartar! Pero dígame... e para as persoas que non a coñecen, que é o que encontran en Flashes?

Son instantáneas da miña vida, desde pequena ata agora. Eu nunca vou facer unha autobiografía. Esta é unha forma de meter pequenos incidentes. Son moitos anos xa e son moitas vivencias. Ao viaxar tanto, podo dicir que teño unha vida de moitas aventuras. Sempre insisto en que son cousas verdadeiras, non hai ningunha mentira. O que si cambio ás veces é o nome das persoas.

E todo sen perder de vista nunca a ironía e o humor.

(Risas). É verdade.

O humor pode transformar o mundo. E nun mal momento, creo pode ter cabida a risa.

Si, por suposto. Ademais, cando estaba mal –pois os últimos anos foron moi duros– estiven catro meses e medio (en varios períodos, non seguidos) no sanatorio La Robleda. Tiña que volver a min porque estaba tan deprimida, que necesitaba tranquilidade. De feito, eu escribín no psiquiátrico o primeiro libro da

serie, porque eu tiña a cabeza ben, pero o coco mal.

Creo que son a única que fixo neste tempo un libro nun psiquiátrico.

E a xente non acostuma a ser tan valente como para recoñecelo. E un sanatorio psiquiátrico é como un oncolóxico ou doutra especialidade médica calquera.

Si. Ademais a opinión pública, cando un entra nun psiquiátrico, pensan e din algo como: “Rara sempre foi”. No meu caso non o sei porque agora non se fala coa xente.

Segue habendo o estigma social porque a xente non se atreve a dicir que estivo coidando do seu benestar interior. E vou dicirlle unha cousa: son moitos os que necesitan pasar unha temporada nun sanatorio deste tipo...

Si, aí dis unha gran verdade porque eu falaba cos traballadores e me dicían: “Moita xente que está fóra debería estar aquí. E varios dos que están dentro, poderían estar fóra”. Pero claro, ten este sambenito porque cando vas alí din: “Está media tola’. E non é certo en todos os casos. O persoal é todo moi amable e trátate como unha persoa normal.

De onde vén esta idea de Flashes, dona Úrsula?

Esta é unha literatura moderna na forma. Creo que vén das Américas, onde fan estas pezas pequenas. Porque moita xente non quere ou no poder ler unha novela de 400 folios. Os tempos agora non se prestan a ler moitas novelas, porque te aburres ata que chega a trama.

Estas pezas en inglés chámanse colums, ‘columnas’, porque valen tamén para periódicos. Ás veces son cinco liñas, outras, media páxina. Son sempre historias con ironía, humor... Hai cousas tristes, alegres, pero eu sempre pensei en algo que puidese interesar, cousas da niña vida persoal. E lense porque ocupan moi pouco sitio. Entón, cando un non está afeito a ler, di: “Vou mirar o que é”.

Que é Galicia para vostede?

Galicia é moitas cousas. É a miña casa agora, a miña patria, por unha parte. Por outra, non porque a miña alma é alemana e o meu carácter é alemán, e por iso moitas veces choco aquí coa xente. Pero agora xa paso.

Antes, cando había que traballar nese Pen Club, había reunións e eu chocaba moitas veces porque non querían aceptar as miñas ideas. É como agora con este libro. Como os textos só ocupan a metade da páxina ou tres liñas nada máis, alguén dirá: “Esta xa é vella, non é quen de encher as follas”.

De feito a editora, cando mandei o manuscrito, escribiron todo seguido e eu díxenlle: Cada historia necesita un folio.

“Ai, pero así pérdese moito papel”. Si, pero é así. Se non, non quero que se publique. E isto non acostuma a facerse na literatura galega hoxe.

De feito, eu fun a primeira muller en Galicia en facer una novela infantil-xuvenil, porque aquí facíanse historietas. Tamén fun a primeira en entrevistar a mulleres e facer disto un libro, porque aquí sempre foron os homes. Despois fixen un libro no que contaba a historia amorosa dunha parella nova. E tamén un libro erótico, que non se vende.

Como que non? Ese tipo de literatura sempre gusta!

É case porno.

Por iso! (risas)

Pero é que a sexualidade para a xente moi maior non existe.

Aquí hai moito reprimido, dona Ursula.

Si. E claro que existe, pero non se fala disto. Son vellos e parece que xa pasou a época, e fóra. Entón, este libro non se presentou como é debido. E como aquí non hai una editora que se dedique a publicar libros eróticos, entón publicalo foi un problema. Iso non o quería ninguén.

Penso que temos moita hipocrisía na sociedade...

Si, si. Ademais, a xente fai cousas, pero non quere falar diso porque... que dirán?

Mira, tropecei moitas veces coa xente galega pola miña forma de ser. Eu viña dun país moi desenvolvido. e aquí levo 52 anos, onde antes había moito retraso, pero agora non. O que pasa é que non podes modernizar a mente da xente, tarda moito en cambiar. E aquí hai moitas persoas que non viven na realidade, senón no pasado.

E ademais, como escribo case todo en galego, quen o entende? Aquí debería existir unha forte tradución, como en Eslovenia, que é un país pequeno onde todo o que editan é traducido ao inglés.

E paréceme lóxico. Aquí non se fai. Quedas toda a vida co galego. Entón, os de fóra non saben de ti.

Por iso penso que quizais é un problema dun nacionalismo mal entendido. Aquí non hai traducións a gran escala, só por amizade, entón que fas?

É unha mágoa porque ademais sería estupendo facer máis grande o panorama literario feminino.

Claro que si, pero eu agora ocúpome do meu, do que me queda de forzas, porque van a menos, ao igual que a concentración.