O estómago de Compostela

O meu traballo fai que os avances tecnolóxicos e os cambios non só non me incomoden, senón que teño predisposición a velos con bos ollos. Non calquera cambio nin a calquera prezo, claro. Por exemplo, non aplaudo a transformación que fun vendo e vivindo na que chamamos zona vella de Santiago de Compostela. Nin tampouco a de moitas outras cidades que tendo sido privilexiadas coa herdanza dun patrimonio acumulado ao longo dos séculos, fórono dilapidando por non aprecialo dabondo.

Recentemente pechouse o quiosco que desde hai máis dun século encabezaba a rúa Nova no seu camiño cara á catedral. Moitos o sentimos, pero non podemos pedir unha defensa numantina a quen o rexentaba, cando non chegan os clientes, porque o turista só é un cliente accidental e de moi pouquiñas cousas: comida, bebida, recordos e pouco máis.

O centro histórico xa centrifugou a case todos os seus veciños. Quizais por iso a xente de Compostela compra cada vez menos nos escasos comercios tradicionais que quedan no centro histórico, e ata penso que tamén come e bebe menos nas cafeterías e restaurantes que nacen, crecen, reprodúcense e acaban morrendo, bastantes, ao fío dos tempos, dos seus gustos e dos seus gastos. A cidade vella é como un gran estómago que dixeriu o que antes había nel e que acaba expulsando os restos do que antes se tragou.

Fóronse os libros, xornais e revistas; os pans e pasteis; os cadros, fotos e marcos; a roupa, mesmo daquela feita a medida e a conciencia. Zapatarías, florarías, farmacias, imprentas, ferraxerías, estancos, cines, bazares de case todo, salóns de peiteado... Xornais, como este, que en tempos residía na améndoa compostelá, fóronse tamén. Xa case nada queda do que foi unha cidade viva, aínda que vella, e que compartiamos con orgullo con todos, porque sentiamos que tamén nos pertencía a quen residimos en Compostela.

Hai días fixeime nun letreiro que aínda rotula o que foi hai xa bastantes anos unha libraría na rúa San Francisco. “Librería Médica” era un negocio creado en 1983 como unha sociedade limitada para o comercio de libros polo miúdo. Como tantas outras cousas, non resistiu o paso do tempo e hoxe, catro décadas máis tarde, onde outrora vendíanse libros de medicina, agora véndense recordos. Os estudantes e profesores da facultade de medicina, que antes cruzaban a rúa para comprar alí os seus libros, foron substituídos por turistas que cruzan o mundo e buscan na tenda un recordo do seu paso fugaz pola cidade. Cousas, por certo, que non nos representan máis do que o fai o asfalto ao Camiño de Santiago.

Houbo un tempo en que as librarías abundaban na zona vella. Non só porque esta cidade sempre foi de xente moi lida, senón porque o centro histórico, á marxe da súa historia centenaria, non deixaba de representar o presente. Xa non. O noso casco monumental, ese que a UNESCO declarou Patrimonio da Humanidade, xa non representa á cidadanía de Compostela senón aos seus turistas. Non sei se aínda existe grazas a eles, pero xa case existe só para eles.

Chegará un día en que a cidade de pedra acabará vomitándonos porque o seu estómago só poderá dixerir a papa do turismo.