Santiago

El plan para convertir Santiago en urbe inteligente sigue sin funcionar tras 6,2 millones de inversión

Una de las tres líneas de actuación del proyecto Smartiago ha sido abandonada por considerarse un “fracaso tecnológico”

El Concello está en “fase de reflexión” para estudiar la aplicación práctica de las otras iniciativas

Un dispositivo de control de acceso al casco histórico de Santiago desarrollado con Smartiago, ubicado en Porta Faxeira

Un dispositivo de control de acceso al casco histórico de Santiago desarrollado con Smartiago, ubicado en Porta Faxeira / Antonio Hernández

El plan de Santiago para convertirse en una ciudad inteligente a través de soluciones técnicas innovadoras, bautizado como Smartiago, sigue sin funcionar, o al menos sin mostrar resultados palpables en el día a día de los compostelanos. Tras una inversión de 6,2 millones de euros, cofinanciada en un 80% con fondos europeos, a través de un programa de Compra Pública de Innovación, las tres líneas de actuación abiertas presentan un balance desigual y el rendimiento está lejos de ser percibido como positivo.

El proyecto ha pasado por la gestión varios gobiernos locales de diferente color, puesto que fue solicitado en el final del mandato del PP completado por Agustín Hernández, los convenios fueron firmados en la etapa de Compostela Aberta y su ejecución se llevó a cabo con el PSOE. El actual bipartito tiene entre manos la implementación de las líneas desarrolladas. Para ello, el edil de Economía, Manuel César, indica en declaraciones a EL CORREO GALLEGO que “estamos nunha fase de reflexión, porque son proxectos que nalgún caso puideron ser tratados con urxencia e agora é o momento de reflexionar que utilidade e que obxectivos queremos conseguir con eles”.

Eso sí, este desarrollo debe estar en marcha antes de que termine el año 2026 porque superar este plazo implicaría el incumplimiento de los compromisos adquiridos en el convenio. “Non contemplamos ese escenario. A nosa idea é desenvolver esta segunda fase do Smartiago neste tempo que temos por diante”, asegura César.

Fracasos y éxitos

La “reflexión” se está haciendo con las iniciativas que tuvieron un “resultado tecnolóxico satisfactorio”, en palabras de César, ya que una de ellas, relativa a la gestión inteligente de los residuos sólidos urbanos, fue abandonada tras considerarse un “fracaso tecnolóxico”. El objetivo era diferenciar los tipos de residuos que se depositan en el contenedor, pero el sistema no era capaz de hacerlo y “como moito detectaba a presencia dalgún metal”, explica César. Así, “non ten finalidade seguir investindo porque non hai posibilidade de obter os obxectivos”.

Otra de las actuaciones es la de la movilidad inteligente, dividida en dos proyectos: un vehículo autónomo y un gemelo digital. El primero de ellos estaba orientado a una plataforma logística para la última parte de la entrega de pedidos, pero “se cadra esa non é a utilidade máis ideal para el”, apunta el titular de Economía, que indica que “hai a posibilidade de mapear a cidade en 3D con este ou mapear o subsolo”, lo que podría ser de utilidad para conocer las redes de suministros y facilitar el trabajo a empresas de construcción o de comunicación. También se estudia su aplicación en la elaboración de itinerarios para personas con movilidad reducida, por ejemplo.

En cuanto al gemelo digital, sus funciones pasaban por detectar la movilidad de personas y vehículos en el casco histórico y controlar sus flujos a través de sistemas de control como cámaras, sensores o vados de pesaje. El presidente de la Asociación de Veciños Fonseca, Roberto Almuiña, critica que “un tema como, por exemplo, controlar a altura dos vehículos non se resolveu nin se resolverá co Smartiago. É algo tan simple como montar un láser nas entradas da cidade”. Además, incide en que “non había por que encher de cámaras e cables as fachadas das casas do casco histórico, cando ademais iso está prohibido polo plan especial expresamente”.

Según explicó César en respuesta a una interpelación formulada en el pleno municipal de diciembre por el concejal del PP, José Antonio Constenla, las cámaras “non foron utilizadas para os obxectivos marcados, xa que non se puxo en marcha o sistema de control de acceso”, mientras que los sensores fueron retirados porque “estaban sendo vandalizados e moitos xa non estaban operativos”.

Ante este panorama, las esperanzas con respecto a la aplicación práctica del vehículo autónomo y del gemelo digital están puestas en los denominados living labs, una suerte de banco de pruebas donde el Concello y las empresas implicadas en el desarrollo tecnológico –Vodafone en el caso del vehículo e Itera en el del gemelo digital– trabajan para buscar el destino adecuado a estos proyectos.

La tercera pata de Smartiago es la de la iluminación ornamental inteligente para la conservación del patrimonio para protegerlo de la degradación provocada por elementos biológicos. Bautizado como Cromalux y elaborado en colaboración con Televés, este es el proyecto que se considera más exitoso y actualmente se está utilizando en las plazas de Praterías y Cervantes.

Buscar rentabilidad

Dadas las características innovadoras de Smartiago, el Concello tiene la oportunidad de comercializar las tecnologías desarrolladas y buscar de esta manera una rentabilidad económica por el cobro de derechos en caso de que empresas, instituciones u otras ciudades quieran implementar alguno de los proyectos. César asegura que hay “bastante interés” para la explotación de Cromalux y se espera que el trabajo en los living labs de movilidad inteligente también dé sus frutos.

O ideal sería que houbese empresas que visen que estes proxectos teñen utilidades prácticas, que os exploten e que polo tanto teñan que pagar determinados royalties ou taxas por eles. Ese sería un escenario óptimo para o Concello, que se vexa que isto ten utilidade fóra tamén”, afirma César. Para ello, remarca la importancia de este periodo de “reflexión” para no caer en los “erros do pasado”. Así, indica que “as posibilidades son varias, entón non queremos precipitarnos a desenvolver unhas concretas ou que puideron vir marcadas anteriormente”.

Largo recorrido

La paciencia que trata de transmitir el gobierno local no es compartida por toda la corporación, ya que Constenla se mostró crítico en su interpelación de diciembre y en declaraciones a este diario considera que Smartiago es “una tomadura de pelo”. En cuanto a la llegada de posibles ingresos por cobro de royalties, se muestra escéptico y cree que el número de interesados en explotar los proyectos es “cero”. De este modo, apremia al bipartito a “asumir su responsabilidad y hacer algo para salvar este desastre”.

Por su parte, el edil del PSOE, Sindo Guinarte, que fue el responsable de la ejecución de Smartiago durante el mandato anterior, defendió en el pleno la gestión realizada y los “éxitos” conseguidos a pesar de las “dificultades”. Por ello, argumentó que “os efectos do proxecto teñen que seguir”.

Mientras, desde la perspectiva vecinal Roberto Almuiña pide a los responsables políticos “dilixencia e seriedade na administración e control dos caudais públicos que cos nosos impostos poñemos nas súas mans”. En este sentido, reclama que “antes de facer todas estas compras, hai que ter as prioridades claras do que necesita a cidade”.

Ante las diferentes reacciones que suscita Smartiago, César llama a asumir que se trata de un proyecto de “longo percorrido” e indica que sus iniciadores tenían que “ser conscientes de se Santiago estaba nas mellores condicións para poder desenvolvelo”. En cuanto a las críticas que pueda recibir el bipartito por su gestión sostiene que “non sei se é de recibo exisirnos en seis meses que desenvolvamos proxectos tecnolóxicos que son de longo prazo”.

Así, el edil de Economía concluye que “precipitarnos a tomar unha decisión nestes momentos non penso que sexa a mellor opción. A cidadanía tamén debe entender este tipo de proxectos desta maneira. Non é algo que se vaia desenvolver en días ou meses como se pode desenvolver unha obra, por exemplo. Estamos traballando nisto e contamos sacalo adiante da mellor forma posible”.