Un xesto altruísta, unha segunda vida

Hai agora tres anos, en plena pandemia da Covid-19, Javier Puga era un paciente á espera dun transplante de médula ósea. E iso foi posible o 30 de decembro de 2020, a día de hoxe Javier é unha persoa transplantada, que en febreiro deste ano puido deixar a medicación e, aínda que segue baixo control oncolóxico con realización de biopsias e probas analíticas, ten “dunha segunda oportunidade, grazas a un xesto altruísta dunha persoa que non coñezo podo seguir gozando da vida”. 

Trasplantados de médula ósea en el CHUS conmemoran una década de ayuda a pacientes desde Asotrame

Javier Puga, integrante de Asotrame (Asociación Gallega de Personas Trasplantadas de Médula Ósea y Enfermedades Oncohematológicas) explicoulle a EL CORREO a súa experiencia e a necesidade e empeño dende a asociación de “seguir alzando a voz” para promover a solidariedade da doazón de médula, unha intervención pouco invasiva que pode salvar a vida dunha persoa enferma na outra punta do planeta.

“Sempre digo que a importancia de ser doante”, conta Puga, “é salvar ou tentar salvar unha vida”. Isto foi o que lle aconteceu a el e, porque pasou por esta experiencia, sabe da necesidade de que siga aumentando o número de persoas inscritas no Rexistro de Doantes de Médula Ósea (Redmo), un catálogo que conta en España con arredor de 500.000 integrantes pero que precisa seguir medrando porque a posibilidade de atopar alguén compatible cun enfermo pode ser moi baixa e, en ocasións mesmo hai que recorrer a bancos de doantes europeos ou incluso a nivel internacional.

“Que te fagas doante de médula non implica que te chamen, iso vai depender de que os teus parámetros sexan compatibles cos dalgún enfermo”, recalca Puga. Unha afirmación que comparte categoricamente Isabel García, psicóloga de Asotrame que explica que esta particularidade, unida ao risco de rexeitamento do transplante, é o que fai tan importante que o rexistro de doantes sexa o máis extenso posible.

Para ser doante, alén de contactar con entidades como Asotrame ou a Fundación Josep Carreras, que poden guiar a quen queira solidarizarse en cada parte do procemento, tan só hai que achegarse a un hospital ou a un dos centros que integran a Axencia Galega de Sangue, Órganos e Tecidos (ADOS), que en Santiago está situado no Monte da Condesa. 

“Doar médula é moi sinxelo”, conta García, “en primeiro lugar hai que realizar un frotis salival, gratuíto, para ver a saúde do doante e descartar algunha enfermidade que descoñeza ou da que non manifestara síntomas até o momento”.

Unha vez feito isto, e se aparece algún enfermo con quen o doador é compatible, “simplemente che prescriben un tratamento para que xeres células nai -formadoras de sangue da médula ósea- e unha vez que vas facer a doazón a mecánica é a mesma que se foses doador de sangue, coa diferenza de que estás conectado a unha máquina semellante á da diálese, que o que fai é filtar o exceso que produciches de células nai”.

Por esta razón, o proceso de doazón de médula soe ter unha duración de arredor de dúas horas pero, insiste a psicóloga de Asotrame, “ao rematar vas para a casa, non require ingreso, nin tes dor nin nada polo estilo, non ten nada que ver cunha punción lumbar, por exemplo”. Pero esta situación só se dará cando, nalgunha parte do mundo exista alguén compatible, unha coincidencia que se descobre a través dos datos almacenados no rexistro Redmo.

Doador ideal, entre 18 e 40 anos

Ademais de estar nun bo estado de saúde, o doante alleo (non familiar) ideal é o que ten entre 18 e 40 anos. A razón explícaa Isabel García e está relacionada coa menor probabilidade de que o transplante sexa rexeitado.

“Observouse que entre os doadores menores de 40 anos, a persoa que recibe a doazón ten menos posibilidades de padecer EECH (Enfermidade Enxerto Contra Hóspede)”, é dicir, unha resposta de tipo inmunitario contra ese novo elemento incluído no corpo do paciente.

“Digamos que a policía do corpo reacciona así para protexer o doente, o cal é unha boa noticia, porque tamén indica que o transplante está a funcionar”, a problemática xorde porque esta EECH, nun enfermo inmunodeprimido pode causar diversas reaccións, “na pel, pulmonares, oculares... ou dixestivas”, un tipo de doenza esta última que tamén se pode chegar a padecer cando se desenvolve a enfermidade. 

 No caso de darse esta resposta inmune, “hai que aumentar a medicación e son medicamentos fortes”, que debilitan aínda máis a un paciente que antes do transplante xa puido pasar por unha operación ou por tratamentos de radio ou quimioterapia, por iso dende Asotrame se insiste neste tramo de idade ‘ideal’. Unha situación que non se dá na mesma medida cando o doador é alguén compatible con quen mantemos algún tipo de parentesco.

Acción ‘Luces de colores’

Dende os inicios de Asotrame, a entidade realiza unha acción de Nadal, ‘Luces de colores’, coa que busca achegar cariño e ánimo aos pacientes, algo “da calor de fóra”, di García, “mediante a entrega de postais que realizan as crianzas dos centros de ensino nos que impartimos charlas ou obradoiros”. Este ano retomouse a actividade, con todas as precaucións postpandemia, tendo en conta que se trata de persoas inmunodeprimidas coas que hai que ter especial protección. 

A acción desenvolveuse no Hospital Clínico nas vésperas da Noiteboa. Un cento de postais elaboradas por alumnado do colexio San José de Cluny constituíron unha mostra no corredor do andar de hematoloxía do CHUS, coas manualidades e as mensaxes dos cativos para os pacientes á vista de todos, para que non houbese necesidade de tocalas.

E ademais, unha músicoterapeuta levou ritmo a eses pacientes e contou coa guitarra de Javier Puga, ingresado cando máis restriccións había, en plena pandemia, e por tanto, quen mellor pode explicar o reconforto deste tipo de accións. “A hospitalización é dura o alento que che dan é moi importante, foi o meu caso, agardando o transplante recibín unha postal felicitándome o ano e nese momento deume o ánimo que necesitaba”.