Arte

Vite, espíritu de superación como semilla del arte

Carmen Vázquez Vigo y Brais Santomil Cao, son parte de los vecinos de Santiago que inspiran la videoinstalación de Claudio Zulian para el proyecto ‘Vidas’ que ofrece el CGAC.

Entrevista a Santiago Olmo

Javier Rosende Novo

En las viviendas de promoción pública construidas en Vite en los años 70 y 80 viven (y vivieron) muchos vecinos de Santiago que saben bien que si hoy disfrutamos al pasear por sus zonas verdes y parques es gracias a su tesón para vencer antiguos días negros. A Vite no le gana nadie al hablar de espíritu de superación. Nada, ni nadie.

Esa singularidad inspiró al artista italiano afincado en Barcelona Claudio Zulian, autor de la videoinstalación que puede verse en el Centro Gallego de Arte Contemporáneo (CGAC) hasta el domingo, creada tras la colaboración del autor con vecinos de Vite como Carmen Vázquez Vigo y Brais Santomil Cao, entre muchos otros. Ambos atienden a EL CORREO para retratar “un barrio bonito”, coinciden en decir tras ayudar en dicho proyecto artístico inspirado en su vecindario.

Entrevista a Carmen Vázquez y Brais Santomil con motivo de la exposición Vidas, de Claudio Zulian

Xabier Sanmartín / Javier Rosende Novo

PARA LA EXPOSICIÓN ‘VIDAS’. En contacto con el director del (CGAC), Santiago Olmo (en mayo cumple ocho años al frente del museo compostelano), Zulian ideó un trabajo sobre Vite tan original como personal, como personal es el arte y cada mirada sobre un plano, una foto, un verso o un cuadro.

Zulian: “El motor principal de acabar haciendo algo en Santiago fue la propia exposición, Vidas, cuando Santiago Olmo me invitó a participar y me sugirió que visitase Vite, un barrio que tiene algo de utópico al crearse con la intención de generar espacios habitables y saludables... lo que me pareció extremadamente interesante al hablar con los vecinos fue que aparecieron algunos traumas que se dieron en ese espacio, como la problemática con la droga que hubo a principios de los años 80 y que se dio también en otros puntos de España”.

Carmen Vázquez Vigo, que sabe bien de aquellas penas, nos ayuda en este 2023 a situar el paisaje nublado de un ayer que no olvida y esgrime su orgullo de pertenecer hoy a un barrio cuyo dinamismo social es un sol de merecida primavera. “Vite é un barrio bonito, moi limpiño, hubo épocas malas pero iso foi na época da droga cando ninguén coñecía iso por entón e cando morreron moitos chicos e chicas daquela época pero despois pasou esa época e... agora somos un barrio con moita xente maior pero onde hai moitas actividades boas, obradoiros sobre como envellecer activamente, sobre como temos que coidar ó coidador, sobre cómo hai que tratar á xente maior, hai tamén de música”, explica Carmen, amable y coqueta, que rehuye quitarse el bonito abrigo rojo aunque haga sol.

Ella tiene “una vitalidad increíble”, subraya su sobrino Toño Bermúdez, uno de los grandes profesionales de Radio Galicia en Santiago (como su añorado padre Antonio), donde él habla de Deportes, algo que también cita ella al venir a esta entrevista con un ejemplar de El ring de la vida, un libro biográfico a medias con Iván Camboy Aquiles, donde Carmen habla de su marido Kid Batán, el boxeador que da título a la obra. Carmen, su vida y su vitalidad, hizo lo que otros vecinos y abrió “encantada” la puerta de su casa a Zulian para ayudarle en un proyecto donde Brais Santomil tuvo un papel seminal. Así lo recuerda.

“A min contactáronme a través do proxecto Vite Arquiva, do que formo parte e eu entendin que ían facer unha exposición sobre Vite e que o autor buscaba diferentes perfiles de persoas que colaborasen para grabar desde diferentes casas do barrio e dese xeito grabar desde dentro ao exterior e dar esa outra visión. E a sensación que tiven cando vin o resultado foi decepción pero é certo que o autor tiña uns recursos moi limitados e tivo moitos atrancos durante a realización da peza”.

Arte y dificultades, eterna pareja de tango, ora daga, ora besos.

También Claudio Zulian (Campodarsego, Padua, Italia, 1960), artista con trabajos como director de cine, videoartista, músico y escritor, conoce bien los obstáculos que conlleva mirar el mundo con intención simbólica, poética, innvestigadora y, además en su caso, no exenta de preocupación social.

“Mis primeros paseos por Vite fueron en 2019 y antes ya había estado en Santiago haciendo talleres en el CGAC, caso de uno en 2017, y este proyecto para la muestra Vidas tenía que haberse hecho en el 2020 pero todo se retrasó por la pandemia”, detalla el autor en charla telefónica con este diario.

Santiago Olmo, director del CGAC; completa el retrato del autor. “Claudio Zulian es un artista fuera de formato, de alguna manera inclasificable. Tiene una parte de producción destinada al cine, a las salas de exhibición y festivales , y por otro lado, una vertiente de trabajo más de investigación y de profundizar en aspectos de carácter social, político y comunitario, desde perspectivas difíciles y complejas para tratar de llegar a la vida de las personas, de ahí ese título de la exposición, Vidas”.

Exposición Vidas, de Claudio Zulian

Javier Rosende Novo

Aparte de esa huella artística en la videoinstalación del CGAC, Brais Santomil retoma el factor diferencial del carácter de Vite para superar reveses desde lo colectivo. “A diferencia doutras zonas afectadas pola droga nos 80, Vite tivo un forte o movemento veciñal. A veciñanza organizouse para erradicar iso e para que a rapazada da época non caese nas drogas e tivesen un sentimento de comunidade que non tiñan os seus pais porque a xeración de Carmen tiña un sentimento de pertencer á zona da que viña... E hoxe o sentimento é diferente e a xente está orgullosa de ser de Vite”. E interviene Carmen para aplaudir el trabajo de personas como Isabel Redondo Zambrano, trabajadora social del centro de salud de Vite. “Fai un traballo incrible”.

FINALIDAD. Volviendo al proyecto, Zulian detalla el eje de su finalidad artística. “Considero que lo propio de la experiencia artística es, por una parte, ocuparse de lo estético en sentido amplio, por ejemplo, en un barrio, andamos por las mismas calles, vemos los mismos atardeceres, oímos los mismos ruidos... esa experiencia sensible compartida es el campo del arte, que no aspira a otra cosa que a añadir otro aspecto más de experiencia sensible al nosotros, por ejemplo, nosotros habitantes de Vite, compartimos la experiencia sensible de nuestro barrio y además la obra del autor... Y por otra parte, lo propio de la experiencia artística es que apela a todas esas dimensiones de lo humano que no se pueden reducir a número: lo subjetivo de manera particular”.