Investigadores da USC estudan un fármaco para promover a recuperación do dano medular

Investigadores da USC e da Universidade do Minho traballan co obxectivo de conseguir un tratamento con baclofeno na maioría de pacientes con dano medular ás poucas horas de que ocurra a lesión coa idea de promover a recuperación motora e outros problemas como o control de esfínteres. Na actualidade, segundo sinala a El CORREO o investigador e profesor da Facultade de Bioloxía da USC, Antón Barreiro, “non hai tratamentos farmacolóxicos para promover a recuperación dos pacientes con lesión medular, e utilízase fisioterapia e cirurxía para descomprimir a médula pola rotura das vértebras”.

En calquera caso, Barreiro explica que “non esperamos que unha persoa se levante da cadeira de rodas e poida camiñar con total normalidade”. Na clínica utilizan unha serie de escalas en función da capacidade motora a diferentes niveis do corpo e o que esperarían “serían pequenas melloras no control de determinados paquetes musculares”.

Polo momento, o investigador da USC xunto co grupo de António Salgado na UMinho xa logrou recuperar a locomoción en ratos que sufriran unha lesión medular por compresión a nivel torácico, a través dun tratamento agudo con baclofeno, iniciado poucas horas despois de producirse a devandita lesión. Máis do 60 % dos ratos tratados con este relaxante muscular recuperaron a capacidade de soportar o seu propio peso, coas patas traseiras, nove semanas despois de perder a mobilidade. Ademais, os animais tratados mostraron unha mellor recuperación do control da vexiga.

Esta colaboración partiu de traballos realizados anteriormente na USC. “Traballamos con modelos de lesión medular en peixes, en lampreas, basicamente. Estas son capaces de recuperarse dunha lesión medular e nós o que facemos é analizar qué moléculas permiten que se recuperen da lesión”, di. A UMinho é a que dispón do modelo de lesión medular nos ratos e a partir do mesmo “probamos se o fármaco ten o mesmo efecto nun modelo preclínico”.

As lesións medulares traumáticas provocan unha perda irreversible de función motora e sensorial. A perda de locomoción é a súa consecuencia máis visible pero, derivados da lesión medular, aparecen outros problemas como a espasticidade —trastorno motor do sistema nervioso no que algúns músculos mantéñense permanentemente contraídos—, así como a disfunción sexual ou de control da micción, que afectan gravemente á calidade de vida dos pacientes. En clínica o control da espasticidade en lesionados medulares realízase principalmente mediante o uso de fármacos como o baclofeno.

“Non todas as persoas que teñen lesión medular desenvolven espasticidade e entón non todos reciben baclofeno. O problema está en que a espasticidade a veces aparece semanas e incluso meses despois da lesión. Nós propoñemos que cando haxa unha lesión se empece xa co baclofeno en todos os pacientes que se poida”, explica. Ademais, que se estea utilizando “dinos que non é tóxico para os pacientes, unha vantaxe con respecto a outros fármacos”. Barreiro confirma que o tipo de lesión varía entre pacientes. “A perda de función motora e sensorial depende da altura á que ocorre a lesión na médula espiñal”, detalla.

SEGUNDO TRABALLO

Despois da análise levada a cabo en ratos, os equipos de investigación da USC e da Universidade do Minho realizaron un segundo traballo, que foi publicado recentemente na revista Data in Brief, e no que tamén participaron por parte da USC a estudante de doutoramento Laura González Llera e a catedrática de xenética Laura Sánchez Piñón. “Tratouse de ver cales son os mecanismos a nivel celular que farían que o baclofeno promova a recuperación. Para iso repetíronse os tratamentos en ratos para ver os cambios de expresión de xenes que ocorren a nivel medular para empezar a indagar nos mecanismos celulares e moleculares que propician a recuperación neurolóxica”, explica. Agora, o persoal investigador tratará de determinar as doses e tempos de administración máis efectivos do baclofeno “co fin de obter resultados positivos a medio prazo”.

Barreiro pon en valor que é un traballo que naceu na USC e que terminou sendo financiado pola fundación austriaca Wings for Life-Spinal Cord Research Foundation para traballar da man de UMinho. “Esta colaboración é o que permite avanzar máis rápido neste tipo de problemáticas. Toca seguir investigando e avanzando neste campo para mellorar a esperanza dos pacientes”, concluíu.